Carolina Verhoeven, 1952-2024.
In november 2022 was mevrouw Verhoeven te gast bij de Historische Vereniging voor een lezing in de Kloosterkerk.
PATRICK MEERSHOEK
Lezingen, workshops, boeken, podcasts: Carolina Verhoeven liet geen middel onbenut om haar encyclopedische kennis van de historische keuken met anderen te delen. Zoals ze haar cursisten leerde wecken en fermenteren, zo wilde de op 14 februari op 71-jarige leeftijd overleden culinair etnoloog zelf niets liever dan de soms eeuwenoude gerechten en kooktechnieken behouden voor volgende generaties.
Dat deed ze met groot enthousiasme en een tomeloze energie, vertelt Pascal Gelling van het Culinair Museum in Zevenhuizen, die Verhoeven geregeld vergezelde naar markten, beurzen en demonstraties. ‘Carolina zat nooit stil. Als ze niet bezig was iets te organiseren of voor te bereiden, was ze thuis brood aan het bakken op de houtgestookte oven in de tuin, of champagne of siroop aan het maken van vlierbessen.’
Gedreven, eigenzinnig en lief, somt historicus Redmer Alma enkele eigenschappen op van de overledene. Samen met Verhoeven stortte Alma zich in 2021 op het 17de-eeuwse kookboek van de Groningse Occa Ripperda dat enkele jaren terug in de archieven werd gevonden. ‘We organiseerden proeverijen op kastelen. Carolina bakte poffertjes van boekweit en lamspastei naar het originele recept.’
De liefde voor de keuken kwam op latere leeftijd. Geboren in het Noord-Brabantse Boxmeer, werkte Verhoeven eerst ruim tien jaar bij de kinderbescherming in Nijmegen. Eind jaren negentig ging het roer om en opende ze een drukbezocht kookmuseum in Appelscha, waar ze woonde met haar tweede echtgenoot. In Amsterdam schreef ze zich in voor een studie etnologie.
Met het kookmuseum als uitvalsbasis trok Verhoeven door de noordelijke provincies om smakelijke verhalen te vertellen over historische gerechten en tradities. Die konden gaan over eikeltjeskoffie en aardappelcake tijdens de oorlog, de herkomst van de kerststol of de erotische werking van de oester en de tuinboon.
Van 2014 tot 2018 runde Verhoeven de Landskeuken op havezate De Mensinge in Roden. De afgelopen jaren deelde ze kennis op de website van haar Culinair Historisch Erfgoedcentrum. Ze was jurylid van de jaarlijkse kampioenschappen voor stamppot en snert en schreef een boek over de herinnering aan eten, Alleen de geur blijft hangen.
De nieuwsgierigheid van Verhoeven beperkte zich niet tot het noorden van het land. Voor een programma van het ministerie van Buitenlandse Zaken bezocht ze als adviseur meer dan veertig landen in alle uithoeken van de wereld. Ze hielp mee restaurants op te zetten, gaf workshops en gebruikte de uitstapjes om zich verder te verdiepen in lokale culinaire tradities.
Dat Verhoeven over grote veerkracht beschikte, werd duidelijk toen een onderbeen moest worden afgezet. Gelling: ‘Carolina leerde daarna opnieuw lopen en zelfs paardrijden met een prothese. Dat laatste was nodig voor een reis naar Mongolië, waar ze het laatste deel van de tocht per paard zou moeten afleggen. Ze liet zich door niets of niemand tegenhouden.’
Door een ontsteking in de knie enkele jaren geleden verslechterde haar gezondheid. Een koninklijke onderscheiding moest ze in een rolstoel in ontvangst nemen. Verhoeven had haar activiteiten toen al op een laag pitje gezet, maar bleef nieuwsgierig en betrokken. Een dag voor haar overlijden stuurde ze Redmer Alma nog een berichtje om hem te complimenteren met een item over aardappelpudding op tv.
In de laatste fase van haar leven verdiepte ze zich in de culinaire tradities en rituelen rond rouw en dood. Dat leidde tot een conferentie waar ze als ‘funerair foodcoach’ vertelde over troostvoedsel door de eeuwen heen. Op haar uitvaart kregen de gasten volgens haar instructies de klassieke koffie met cake, en een kom voedzame mosterdsoep voor degenen die van ver waren gekomen.
foto is van Jaap Hoekzema.