Impressie van de tentoonstelling.
bron: prive bezit.
Gastlessen op scholen
Henk Kremer heeft op twee scholen heeft verhaal verteld van Ten Boer in de oorlogstijd.
Verslag van de wandeltocht 80 jaar bevrijding door Ten Boer.
Zaterdag 12 april 2025.
foto’ s zijn gemaakt door Annie Postma.
Rond twee uur op zaterdagmiddag 12 april verzamelen zich zo’n 35 mensen, waaronder een handvol kinderen, op het Dorpsplein in Ten Boer. Op 17 april is het 80 jaar geleden dat Ten Boer door Canadeze soldaten werd bevrijd. In de week van 12 tot en met 19 april worden door de CultuurHistorische Vereniging Ten Boer (CHVTB) allerlei activiteiten georganiseerd om dit te herdenken.
De eerste van die activititeiten is deze wandeltocht langs plekken in Ten Boer waar iets te vertellen is over de oorlog en de bevrijding. Gids deze middag is Bert Groeninga, hij wordt zo nu en dan ondersteund door een ander lid van de CHVTB, Henk Kremer. Groeninga vertelt dat het Dorpsplein nooit bebouwd is geweest, na de bevrijding was het dus een ideale plek om toespraken te houden en feest te vieren. Bij een stop aan de Wigboldstraat bij het pand van voormalige slagerij Siegers wordt stilgestaan bij het feit dat daar in de oorlog in twee panden naast elkaar maar liefst 40 familieleden, evacuees, hongervluchtelingen en onderduikers waren gehuisvest.
Onder een brandende zon, uitzonderlijk voor dit moment in het jaar, loopt de groep naar de begraafplaats. Daar wordt stilgestaan bij het bekende verhaal van de neergestorte Halifax. Zes van de zeven jonge bemanningsleden kwamen om het leven en liggen begraven in Ten Boer. Er zijn nog steeds levendige contacten met Canada (vijf van de zes overleden jongens waren Canadezen) en de inwoners van Ten Boer besteden regelmatig aandacht aan dit deel van hun geschiedenis. Zo is er net via een crowdfundingsactie een nieuwe vitrinekast geplaatst met foto’s van de omgekomen soldaten.
Op deze plek wordt ook even stilgestaan bij het feit dat bij de bevrijding van Ten Boer ook tenminste 8 Duitse soldaten zijn omgekomen. Zij zijn in eerste instantie in Ten Boer begraven en in 1956 herbegraven op de Duitse oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn bij Venray.
Bij de plek aan de Gaykingastraat waar ooit Aaltje Meijer woonde, wordt stilgestaan bij het lot van de Joodse bewoners van Ten Boer. Geen van hen is teruggekeerd uit de kampen. Aaltje Meijer is net als haar halfbroer en schoonzus Mozes en Johanna omgebracht in Sobibor. Door Stolpersteine worden ze herdacht, in de Gaykingastraat, aan de achterkant van het wooncomplex aan het Koopmansplein, en op de hoek van de Gaykingastraat bij de Rijksweg.
Het huidige Buurhoes was ten tijde van de oorlog een lagere school en werd aan het eind van de oorlog ingericht als noodhospitaal. Daar is ook de beroemde foto van Betsy (Elisabeth Wieringa) gemaakt, het meisje uit Appingedam dat gewond raakte bij de bevrijding.
Tijdens de wandeling worden ook de nodige persoonlijke herinneringen opgehaald en familieverhalen uitgewisseld. Zo weet één van de deelnemers te vertellen dat nog jaren na de oorlog naast het Buurhoes een Canadees voertuig was ondergebracht dat in gebruik was bij de plaatselijke brandweer.
bron: Sievert Bodde. / Souvenir van de Canadezen, Een dergelijke wagen trok na de oorlog de brandspuit van Ten Boer.
Na stops bij de kruising met de Rijksweg, een hotspot in de gevechten tijdens de bevrijding, het huis van burgemeester Scherphuis en het huis van gemeentesecretaris Klaas Dijkstra, die werd opgepakt bij “het verraad van Ten Boer” en in Neuengamme de dood vond is de laatste stop in de Hendrik Westerstraat. Daar is de leider van het distributiekantoor uit zijn (hotel)bed gehaald en vervolgens gedwongen het distributiekantoor open te maken. Dit alles vond plaats onder de ogen van de bewaker die ‘s nachts in de toren van het toenmalige gemeentehuis het dorp in de gaten hield.
Na een wandeling van anderhalf uur is er thee en koffie in Galerie TroosT. Daar kan ook de tentoonstelling Ten Boer in de Tweede Wereldoorlog bekeken worden.
Lezing 17 april door Theo Afman
“Tweedeling in een samenleving. Verzet en verraad in Ten Boer”.
Dit verhaal kwam aan bod bij de lezing van Theo Afman. Dit verhaal is namelijk nog altijd omringd door mysterie. Obbo Johannes Scherphuis was tijdens de oorlogsjaren burgemeester van Ten Boer. Hij was een goede burgemeester, die niet op hand van de Duitsers was. Op een dag pakten de Duitse autoriteiten hem op. Het verhaal gaat dat er op het Scholtenhuis, waar de beruchte Sicherheitsdienst haar noordelijk hoofdkwartier had, een tip was binnengekomen over het wel en wee in Ten Boer. In het gemeentehuis lagen namelijk radio’s en wapens opgeslagen. Daarop werd de burgemeester en ook de ambtenaren opgepakt.”
Hoe is dat afgelopen?
“Scherphuis kwam al snel weer vrij, maar een groot deel van de ambtenaren, onder wie ook de gemeentesecretaris bleef vastzitten. Een deel van hen is aan het werk gesteld in Duitse werkkampen, waarbij er twee ambtenaren om het leven zijn gekomen. Tot op de dag van vandaag is niet precies bekend wat er zich heeft afgespeeld. Wie heeft de Duitsers getipt? En waarom? Er zijn wel geruchten, maar bewijs is nooit geleverd. Afman doet op dit moment nog altijd onderzoek. De hoop is dat het openen van de archieven antwoorden gaat geven. Maar deze gebeurtenis maakt wel duidelijk dat de wereld in een oorlog heel klein is. De afstand tussen goed en fout kon heel klein zijn. Je buren konden verraders zijn, en aan de andere kant van de straat konden onderduikers in een woning zitten.” (bron: Sebastiaan Scheffer van OOG TV)
De tekst van de lezing van Theo Afman staat binnenkort op deze site onder Verhalen.
Oranjekoek, gemaakt door bakkerij Henk Post Ten Boer.
Henk Boels, voorzitter van de historische vereniging.
Els Gelling.
Theo Afman (links) en Henk Boels.
fietstocht 80 jaar bevrijding
Op zaterdag 19 april verzamelden zich een kleine 40 fietsers op het Dorpsplein in Ten Boer. Na de succesvolle wandeltocht door het dorp Ten Boer op 12 april, stond er nu een fietstocht door de voormalige gemeente Ten Boer op het programma.
Na de aftrap door Bert Groeninga ging de sliert fietsers over de Boersterweg naar de Thesingerlaan. Daar stond, bijna aan het eind van het fietspad, in de berm het informatiebord over de neergestorte Halifax. Vrijwel alle deelnemers kenden het verhaal. Tijdens de wandeling op 12 april, is nog stilgestaan bij de graven van de omgekomen bemanningsleden.
Jakob van der Woude, Thesinge.
Na deze korte stop ging het rechtdoor naar Thesinge, waar we werden opgewacht door koster Jan Mollema van de Gereformeerde Kerk en Jakob van der Woude, onze gastheer van vanmiddag. In de kerk vertelde Van der Woude over een aantal bekende Thesingers die een rol in de Tweede Wereldoorlog hebben gespeeld. Natuurlijk ging het allereerst over Hendrik Ridder, lid van het gewapend verzet, en gearresteerd bij de oprichting van de Binnenlandse Strijdkrachten in Groningen op 18 oktober 1944. Na vier dagen op vreselijke wijze te zijn verhoord in het Scholtenshuis werd hij naar Westerbork overgebracht en daar werd hij op 28 oktober geëxecuteerd door een vuurpeleton.
Een tweede inwoner van Thesinge die werd genoemd door Van der Woude was Reinder van der Borg. Zijn neef, ook Reinder van der Borg geheten, was aanwezig in de kerk en bij de wandeling door het dorp die volgde op de toespraak van Van der Woude. Reinder van der Borg kreeg het Oorlogsherinneringskruis, maar het is onduidelijk wat hij allemaal heeft meegemaakt in de oorlog.
Na de oorlog ging hij naar de Verenigde Staten, hij trouwde er en kreeg drie zonen.
Tijdens de wandeling door het dorp stonden we stil bij het monument voor Hendrik Ridder, bij het woonhuis van Ridder en bij het huis waar Van der Borg is opgegroeid.
Henk Kremer, Sint Annen.
Via de Thesingerweg ging het naar Sint Annen, waar Henk Kremer op het terras van het prachtig verbouwde dorpshuis De Meul’n voorlas uit het dagboek van Arend Vegter. Hij maakte ware kunstwerkjes van zijn dagboeken, met knipsels en tekeningen erin.
Via de Boersterweg, het Hemertpad en de Wolddijk langs de Westerwijtwerdermaar kwamen we op de Stadsweg naar Ten Post.
Teije Penninga, Ten Post.
In Ten Post stond Tije Penninga, lid van de Historische Vereniging Ten Post, ons al op te wachten bij de Nederlands Gereformeerde Kerk. Van een aantal vrijwilligsters kregen we een kop koffie of thee en daarna konden we in de kerk luisteren naar het verhaal van Penninga over de oorlog in Ten Post. Hij ging daarbij vooral in op het verzetswerk van Siemen Sterenberg en Hendrik Stijve. Ook de inundatie in de laatste oorlogswinter kwam aan de orde.
Na de woorden van Penninga beëindigde Bert Groeninga de middag rond 16.30 uur. Ook nu kon ter afsluiting de tentoonstelling in Ten Boer, in Gallerie TroosT, nog bekeken worden.
Lezing op 19 april door Bjorn Spinder over persoonsbewijzen in de oorlog.
bron: Ineke de Boer.
Op onze site
Vanaf 14 januari jl. tot begin mei, zijn er diverse berichten in kader van “80 jaar na dato” te lezen.
De portrettengalerij, het verslag van burgemeester Scherphuis, de verhalen van Klaas Fongers en de berichten over de opmars van de geallieerden naar Ten Boer.